Op 1 maart is het weer nationale complimentendag. Geen dag waar commercie hoogtij viert. Deze dag draait het om het geven van oprechte aandacht en het tonen van persoonlijke waardering. Beiden niet te koop. Al zijn er natuurlijk altijd mensen die het wél commercieel weten te maken.
Complimentendag is bedacht en geïnitieerd door de Nederlandse waarderingsexpert Hans Poortvliet. Het draait deze dag dus om 2 dingen:
- Aandacht geven; en
- Tonen van waardering.
Twee onderwerpen waar je elk op zich al een boek over kunt schrijven. Om deze blog niet te lang te maken, trek ik ze dan ook uit elkaar. Bij complimenten is het eerste waar we aan denken toch de waardering die uit een compliment spreekt. Dit is dan ook het onderwerp van deze blog. Volgende maand zal ik verder intunen op het geven van aandacht. Wil je zeker weten dat je niets mist, schrijf je dan in voor de nieuwsbrief via de link onder aan deze blog. Dan krijg je automatisch 4 tot 6 keer per jaar een mail met een overzicht van alle blogs toegestuurd.
Waarom gaan we zo goed op complimenten en waardering?
Voordat we de praktische tips in duiken, zullen we eerst eens kijken wat maakt dat we zo goed gaan op oprechte waardering. Iedereen vindt het in het diepst van zijn wezen fijn om complimenten te krijgen. Uiteraard zijn er genoeg mensen die het lastig vinden om complimenten te aanvaarden en binnen te laten komen. Dat heeft alles te maken met de waarden die je hebt meegekregen en de (vaak onbewuste) overtuigingen in jouw systeem. Echter, als je daar onder kijkt, dan willen we ons allemaal gewaardeerd voelen.
Wat maakt nu dat dit één van onze universele drijfveren is (Grawe, 2007)? Dit heeft alles te maken met de manier waarop ons brein werkt. Laten we daar eens wat verder op inzoomen.
Als je aan mensen vraagt hoe ze zich liever willen voelen: gelukkig of ongelukkig, plezierig of niet plezierig, dan zal het je niet verbazen dat het antwoord hierop vrij unaniem is dat mensen zich graag liever plezierig en gelukkig voelen. Pijn vermijden we het liefst. Dus doen we er alles aan om het ‘pijnnetwerk’ in ons brein zoveel mogelijk te vermijden. Om te kunnen overleven, hebben we dat pijnnetwerk echter hard nodig. Als je oog in oog staat met een directe bedreiging, is het wel handig dat je brein snel schakelt en ervoor zorgt dat signalen worden afgegeven, die zich vervolgens vertalen in acties die jouw kans op overleving vergroten. Stresshormonen zoals adrenaline, cortisol en nor-adrenaline spelen dan een belangrijke rol. Die zorgen ervoor dat we snel kunnen reageren wat onze kans op overleving vergroot.
Als er geen direct gevaar dreigt en jouw overleving niet in gevaar is, is dit voor jouw brein van minder belang. We zijn dus letterlijk ‘gewired’ om te overleven, niet om gelukkig te zijn. Dat neemt niet weg dat we ons liever fijn voelen dan pijn voelen.
Een fijn gevoel krijgen we vooral van andere hormonen en neurotransmitters als dopamine, endorfine en oxytocine. Als je dat weet, dan kun je dus ook gericht situaties opzoeken of creëren waarbij deze vrij worden gegeven en waarmee een fijn gevoel wordt gecreëerd.
Je gewaardeerd voelen is zo’n situatie waarin deze hormonen en neurotransmitters vrij komen. Je gewaardeerd voelen kan natuurlijk voortkomen uit zelfwaardering. Daarnaast kan dit doordat iemand anders zijn of haar waardering uit naar jou toe. Een oprecht compliment is bij uitstek een manier om dat te doen.
Door het geven van een compliment wordt serotonine vrij gegeven, wat maakt dat je je gewaardeerd en prettig voelt. Mooie bijkomstigheid is dat het uiten van deze waardering een positieve verbinding tussen jou en de ander teweeg brengt, wat weer zorgt voor het vrijkomen van serotonine en oxytocine bij jouzelf. Dus je geeft niet alleen de ander een goed gevoel, je gaat je zelf ook goed voelen!
Alle redenen dus om vooral complimenten te geven. We vinden dat vaak lastig. Toch bijzonder als je ziet wat het zowel met jou als met de ander doet. Wat zit daar achter?
Zo bijzonder was het wél!
Het is al eerder gezegd: ons brein is ‘gewired’ om te zorgen dat we overleven. Om te overleven is het belangrijk om tijdig gevaar te signaleren en daar op te reageren. We zijn dus van oudsher gericht op prikkels die onze overleving in gevaar brengen. Prikkels die ons vooral goed doen voelen of gelukkig maken, zijn minder relevant. Als je voor overleving afhankelijk bent van jouw vaardigheden in de jacht, spoorzoeken of samenwerken, dan is het noodzakelijk dat je feedback krijgt die ervoor zorgt dat je hier steeds beter in wordt, zodat de kans op overleving voor iedereen groeit. Dus zijn we meer gericht op kritiek en op wat verbetering nodig heeft dan op positieve feedback. Want dat zorgt voor een grotere kans op overleven.
Inmiddels leven we in een maatschappij waar je vaardigheden nog maar zelden het verschil maken in overleven of sterven, tenzij dit deel van je werk is, zoals in het leger of bij de special forces bijvoorbeeld. Toch is ons brein nog steeds gericht op het detecteren van ‘gevaar’ om je overlevingskans te vergroten. Dit verklaart waarschijnlijk voor een groot deel waarom we van nature meer gericht zijn op kritiek en dit sneller geloven dan positieve waardering.
"Everyone loves a compliment"
Tegelijkertijd hebben we gezien dat het geven van complimenten, het uiten van waardering, ons beloningssysteem activeert, wat maakt dat we ons prettig voelen. Dus het kan dan misschien gemakkelijker voor ons zijn om tekortkomingen te detecteren en daar op te reageren, het loont de moeite om die complimenten wel te gaan uitdelen, hoe ongemakkelijk dat in het begin misschien is.
Hoe geef je een oprecht compliment? Zes praktische tips
Je weet nu waarom complimenten zo belangrijk zijn en wat het je oplevert. Daarnaast heb je gezien dat het vaak toch lastig blijkt om dit dan ook in de praktijk te doen. Hoe geef je nu een compliment? Hoog tijd voor een aantal praktische tips.
- Geef een persoonlijk compliment. Jij wilt jouw persoonlijke waardering uiten naar iemand. Heel praktisch doe je dit door het compliment in de ‘ik’-vorm te geen. Dus in plaats van “dat was een mooie een presentatie’, wat erg algemeen en niet persoonlijk is, kun je er van maken: “Ik was erg onder de indruk van jouw presentatie en vond het vooral bijzonder hoe jij…..”
- Het lijkt een beetje een dooddoener, maar toch: een compliment is altijd positief geformuleerd. Dit betekent dat je soms even creatief mag zijn als je een compliment wilt geven over iets dat iemand níet heeft gedaan bijvoorbeeld. Dus in plaats van “ik vind het erg fijn dat je jouw vuile was niet op de grond hebt laten liggen” zou het dan kunnen worden: “ik vind het erg fijn dat je jouw vuile was in de wasmand hebt gedaan”.
- Een compliment kan eigenlijk alleen ontvangen worden als het gemeend is. Als je het niet meent, geef dan liever geen compliment. Wanneer een compliment niet oprecht en gemeend is, wordt dit feilloos opgepikt en heeft het eerder het tegenovergestelde effect dan wat je wilt bereiken.
- Wees creatief! Varieer eens in de wijze waarop jij een complimentje geeft. Ben je gewend complimentjes persoonlijk, één-op-één uit te spreken? Stuur dan eens een kaartje of een bloemetje. De aandacht die je er aan geeft wordt zeker gewaardeerd. Je geeft niet alleen een complimentje. Daarnaast geef je de boodschap mee dat iemand jouw (extra) aandacht waard is.
- Kies het juiste moment voor jouw compliment. Hier zitten twee aspecten aan. Op de eerste plaats wil je dat een compliment qua timing aansluit op de concrete situatie waarnaar je in je compliment refereert. Mooie bijkomstigheid is dat je jouw compliment dan ook heel concreet kunt maken en kunt toespitsen op de specifieke situatie of handeling. Daarnaast is het handig dat je een compliment geeft op een moment dat de ander deze ook kan ontvangen en binnen kan laten komen.
- Geef je jouw compliment persoonlijk of in een groep? Je kunt je voorstellen dat de impact heel anders is wanneer je iemand één-op-één aanspreekt of wanneer je jouw waardering uitspreekt in het openbaar en ten overstaan van een groep mensen.
Complimenten ontvangen lastig? Niet met deze 3 tips
Zo, je weet nu waarom complimenten belangrijk zijn, wat maakt dat het niet altijd van nature gemakkelijk is om ze te geven en je hebt concrete tips om er mee aan de slag te gaan. En natuurlijk hoop ik van harte dat jij nu ook complimentjes gaat ontvangen, zeker nu het weer even onder de aandacht is gebracht vanwege de nationale complimentendag. Tja, en dan worden we vaak geconfronteerd met de volgende uitdaging: hoe lastig we het soms ook vinden om een compliment te geven, het blijkt vaak nog moeilijker te zijn om een welgemeende uiting van waardering ook daadwerkelijk te ontvangen en binnen te laten komen.
Wanneer het gaat om waardering, blijkt dat we vaak niet alleen mogen leren complimenten te geven, maar ook om ze in ontvangst te nemen. Vaak weten we dat wel en toch blijkt het in de praktijk niet altijd eenvoudig. Daarom ook daarvoor een aantal praktische tips:
- Wat er ook in je op komt wanneer iemand je een compliment geeft, reageer met een simpel ‘dank je wel’. Daarmee creëer je de opening om het binnen te laten en schep je even wat ruimte tussen het compliment en de tegenwerpingen die mogelijk meteen naar boven komen in je hoofd.
- Glimlach meteen daarna en haal een keer diep adem. Op deze manier adem je letterlijk het compliment naar binnen en maak je de pauze voordat de ondermijnende opmerkingen uitgesproken worden langer.
- Je hebt nu jouw natuurlijke eerste reactie op pauze gezet. Nu kun je bewust kiezen hoe je wilt reageren. Kies ervoor te genieten van het compliment. Het kan helpen om in jezelf te zeggen ‘ik ben het waard dit compliment te ontvangen en mag er van genieten’.
Dikke kans dat de tegenwerpingen en ondermijnende gedachten zijn verdwenen of in elk geval veel meer naar de achtergrond zijn geplaatst. Zelfs als je ze nog opmerkt op de achtergrond, zul je nu hoogstwaarschijnlijk niet meer de neiging hebben hier aandacht aan te schenken, laat staan ze uit te spreken.
Blijf je het lastig vinden? Bedenk je dan dat je de gever van het compliment een plezier doet wanneer je het compliment accepteert en in ontvangst neemt. Denk maar eens aan de situatie dat jij iemand een welgemeend cadeautje geeft en het wordt meteen met een afwijzing opzij geschoven, of het wordt met plezier en dankbaarheid in ontvangst genomen. Wat vind jij prettiger? Dat is voor een compliment niet anders.
De oorzaak dat we het echt ontvangen van een compliment lastig vinden, haakt aan op wat hierboven is geschreven, maar daar gaan we een andere keer dieper op in. Voor nu wens ik je heel veel plezier in het oprecht uiten van jouw waarderingen naar mensen in jouw omgeving. Voordat je daar mee aan de slag gaat, sluit ik af met een compliment aan jou: ik vind het geweldig dat je de moeite en tijd hebt genomen om deze blog helemaal te lezen. Heel veel plezier met jouw eigen invulling van deze complimentendag!
Verwijzingen
Grawe, K. (2007). Neuropsychotherapy: how the neurosciences inform effecticve psychotehrapy. Psychology Press.
Ook interessant om te lezen:
– Waarom strafwerk precies verkeerd werkt
