De scholen zijn weer gestart of staan op het punt om de deuren weer te openen. Nieuw schooljaar, nieuwe uitdagingen, of juist nieuw schooljaar, oude frustraties?
Het afgelopen schooljaar heb ik mijn dochter zien worstelen met een schoolsysteem dat niet helemaal lekker werkte voor haar. En nee, dat had niet alleen te maken met het vele afstandsonderwijs door Corona. Juist toen de scholen weer open gingen begon het te knellen. Frustraties waren dagelijkse kost en niet alleen voor haar.
Leren? Help, het schoolsysteem past niet bij mij!
Het hele schooljaar hebben we gezocht naar een modus die voor haar werkte. Concentreren tijdens de lessen lukt misschien nog net tijdens het eerste uur, dan was het op. Huiswerk? Tja, tijdens huiswerkbegeleiding deed ze keurig haar maakwerk, maar echt leren, dat lukte toch niet. Samen maar eens kijken hoe je een samenvatting maakt dan? Ook dat werd geprobeerd en zelfs keurig uitgewerkt in Word, maar het mocht niet baten. De punten gingen niet omhoog, terwijl we wisten, en testen ook bevestigden, dat het er wel in zat.
Dan eens een hele andere aanpak proberen: kijken of het grote plaatje voor de nodige motivatie kon zorgen. Ze wil dolgraag naar het Conservatorium, dus dat doel hebben we uitvergroot. Wat heb je nodig om daar te komen? Tja, toch een Havo diploma. Ok, je weet waarvoor je het doet, nu gaat het zeker lukken! Niet dus.
En ik weet niet hoe het met jou is, maar ik kan best wel enige tijd besteden aan het samen huiswerk maken, maar volledige homescholing naast mijn eigen werkzaamheden laten lopen, dan past niet helemaal in mijn agenda. Waarschijnlijk voor de meeste werkende ouders niet, en zeker niet als je een onderneming hebt. Hoe vind je nou een systeem dat past bij de onvolgroeide prefrontale cortex van je puber en zorg je er gelijktijdig voor dat je jouw eigen leven ook nog kunt blijven leiden?
Daarnaast beleefde ik mijn eigen middelbare schooltijd weer opnieuw. De Franse taal? Daarvoor moet je niet bij mij zijn. Ik was blij dat ik het kon laten vallen. Mooie taal, maar ik heb er niets mee. Scheikunde? O ja, daar lag helaas mijn talent niet. Uiteindelijk hebben we de afspraak gemaakt dat ik help met de drie kernvakken, te starten met wiskunde.
Waar gaat jouw brein van aan?
De meest hilarische momenten hebben we toch gehad als ze thuis kwam van haar les wiskunde. ‘Mam, daar zit geen enkele logica in!’ was de frustratie die dan werd geuit aan de tafel ’s avonds. Pardon? Geen enkel vak is zo logisch als wiskunde! Het hangt van logica aan elkaar. We hebben thuis heel wat lachbuien gehad als we haar logica moesten volgen waarom wiskunde toch echt niet logisch was!
Uiteindelijk was de conclusie dat haar brein niets kan met die logica. Deels klopt dat wel. Ze is super creatief. Geef haar een instrument of een potlood in de hand en ze is in haar element. In muziek en tekenen kan ze alles kwijt. Dat vraagt inderdaad wel wat anders dan de wiskunde logica.
Laat dat nu helaas niet de talenten zijn waarmee je in Nederland gemakkelijk door je kernvakken heen komt. Vorig jaar kreeg ze een creatieve opdracht voor Engels. Het was de bedoeling dat ze een stripverhaal in het Engels zouden maken. Uren gingen zitten in het tekenen en ik moet zeggen: ik was onder de indruk van de strip. Dat doe ik haar niet na! Maar voor haar lag de focus op het tekenen en de Engelse tekst was zwaar ondergeschikt. Dus had ze ook niet de moeite genomen om die zorgvuldig te checken. Tja… niet heel handig natuurlijk.
Maar het was wel duidelijk: als ze ergens leren kon combineren met tekenen, dan werd het meteen een stuk interessanter. Wil je dat leren, of welke verandering dan ook, überhaupt een goede voedingsbodem krijgt, dan is het dus zaak uit te zoeken waar het brein van ‘aan’ gaat. Hoe maak je het interessant voor mensen? En dat is voor iedereen anders.
Hoe leer jij?
Mijn vriendin hoefde op de middelbare school maar een boek te lezen en te onderstrepen wat belangrijk was. Dat herhaalde ze vervolgens en daarmee kreeg zij alle vakken geleerd die gebaseerd waren op tekst. Voor wiskunde ging dat natuurlijk niet op en daar worstelde ze mee, maar waar ik zat te ploeteren op de feiten van geschiedenis, leerde zij die weer heel gemakkelijk.
Inmiddels weten we van elkaar dat we anders met informatie om gaan. Zij heeft voldoende aan tekst, terwijl ik zaken echt visueel moest maken. Dus ik zat uren samen te vatten met verschillende kleurtjes, schema’s en plaatjes. Daarna keek ik het boek niet meer in, of het moest zijn om schematische tekeningen naast mijn samenvatting te kunnen leggen die voor mij te ingewikkeld waren om na te tekenen.
Ook moest ik de grote lijnen snappen, dan kon ik de details daar wel in plaatsen. Zo heb ik filosofie nooit echt geleerd. Als ik snapte hoe de gedachtegang van een filosoof in elkaar zat, en welke overtuigingen er onder lagen, dan kon ik op basis daarvan alle vragen zelf beredeneren, door die gedachtegang te volgen. Heerlijk! Hoefde ik niet al die details uit mijn hoofd te leren.
Mijn zoon is juist van de details. Die kan me af en toe helemaal doodslaan met cijfers en percentages waar ik in verdrink. Dan moet ik hem echt eerst vragen om de kader te schetsen zodat ik ze kan plaatsen. En dan nog zal ik ze niet of moeilijk onthouden.
Het is soms een hele zoektocht om uit te vinden welke manier van leren het beste bij jou past. Ben jij meer auditief ingesteld of heb je juist visuele voorstellingen nodig? Ben je van de details, of heb je het nodig om eerst het concept erachter te snappen?
"Ik heb het grootste deel van m'n leven in het onderwijs gezeten… ik was een bijzonder trage leerling"
Leren en verandering
Dit is niet alleen handig om te weten als je zelf iets nieuws wilt leren, maar ook wanneer je een verandertraject succesvol wilt implementeren. Leren en veranderen hangen nauw samen. In beide gevallen ben je nieuwe verbindingen in je brein aan het maken die je wilt versterken.
Als de wijze waarop nieuwe stof, of een verandering aangeboden wordt, niet past binnen jouw referentiekader, dan gaat je brein meteen in de weerstand. Het zal er alles aan doen om niet aan te hoeven haken. Sowieso is je brein niet blij met verandering. Dat kost tijd en energie. En energie slurpende bezigheden daar houdt ons brein niet zo van. Dan treedt meteen een geolied sabotagesysteem in werking.
Herken je dat? Er komen allerlei redenen waarom je niet nu aan de verandering (of het huiswerk) gaat beginnen. Want er moet nog snel even dit of dat worden gedaan. “Als ik eerst dit afwerk, dan start ik morgen aan dat nieuwe stuk”. Uiteraard vindt het brein de dag daarna wel weer iets anders waardoor het nieuwe leren of veranderen weer uitgesteld wordt.
Ik herken het systeem uit duizenden. Dagelijks moet ik erop bedacht zijn om niet door mijn eigen brein gesaboteerd te worden. Vooral wanneer er taken liggen waar mijn hart niet ligt of die buiten mijn comfortzone liggen. Het blijft een zoektocht om een systeem te vinden dat bij mij past.
Ken jouw voorkeur
Weten welke voorkeur jij hebt en welk referentiesysteem het beste werkt, is in elk geval een essentiële eerste stap. Daarnaast is het handig om te weten waar jouw brein ‘goed’ op gaat. Volgende maand kijken we verder hoe de leerstijlen van Kolb hierop aansluiten en in de afsluiting van dit drieluik kijken we hoe we ons brein verder nog voor ons kunnen laten werken.
En mijn dochter? Inmiddels hebben we ontdekt dat wiskunde prima gaat als ze de vrijheid heeft om tussendoor haar frustratie eruit te tekenen. Letterlijk. Dus haar huiswerk staat vol tekeningen zoals je ziet. En de samenvattingen? Komend schooljaar gaat ze kijken of het werkt als ze die meer tekent in stripvorm. Ik ben ontzettend benieuwd. Onze zoektocht wordt voortgezet… En die van jou?
